Bộ Ngoại giao Mỹ công bố trên trang web của họ hôm 12/1 bản nghiên cứu về các yêu sách hàng hải của Trung Quốc ở Biển Đông, với kết luận rằng Trung Quốc hiện nêu ra những yêu sách hàng hải bất hợp pháp đối với hầu hết Biển Đông, trong đó có một yêu sách phi pháp về quyền dựa vào lịch sử.
Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội cũng giới thiệu phần kết luận của bản nghiên cứu trên trang Facebook của cơ quan đại diện ngoại giao này, với một trích đoạn nói rằng những yêu sách của Trung Quốc làm suy yếu nghiêm trọng thượng tôn pháp luật trên biển và nhiều điều khoản của luật quốc tế được công nhận rộng rãi như được phản ánh trong Công ước về Luật Biển.
“Vì lý do này, Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác đã bác bỏ những yêu sách này của Trung Quốc để ủng hộ trật tự hàng hải quốc tế dựa trên luật lệ ở Biển Đông và trên toàn thế giới”, theo phần kết luận, được Đại sứ quán Mỹ trích đăng.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết bản báo cáo về cuộc nghiên cứu dài 47 trang mới công bố là ấn phẩm thứ 150 trong xê-ri các báo cáo và nghiên cứu của bộ mang tên “Các giới hạn ở các vùng biển”.
Xê-ri này gồm các bài viết, các phân tích về các vấn đề pháp lý và nguyên tắc liên quan đến những yêu sách hàng hải và phân định ranh giới cấp quốc gia, cũng như đánh giá xem những điều đó có phù hợp với luật pháp quốc tế không.
Cuộc nghiên cứu mới nhất lấy nền tảng là một phân tích của Bộ Ngoại giao Mỹ hồi năm 2014 về yêu sách “đường 9 đoạn” mập mờ của Trung Quốc đối với Biển Đông. Yêu sách này thường được người Việt gọi là “đường lưỡi bò”.
Kể từ năm 2014, Trung Quốc tiếp tục đưa ra yêu sách đối với một vùng rộng lớn thuộc Biển Đông, họ cũng đòi có quyền về vùng mà họ gọi là “nội thủy” và “các quần đảo bên ngoài”, tất cả những điều này đều không phù hợp với luật quốc tế thể hiện trong Công ước LHQ về Luật Biển 1982, Bộ Ngoại giao Mỹ nói hôm 12/1 trong lời giới thiệu về cuộc nghiên cứu.
Vào năm 2016, Philippines – nước tuyên bố chủ quyền về một phần thuộc Biển Đông – kiện Trung Quốc về “đường 9 đoạn”. Tòa trọng tài quốc tế ở La Haye, Hà Lan, đã tuyên yêu sách đó của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý xét theo Công ước LHQ về Luật Biển mà Bắc Kinh là một trong các bên ký kết.
Về lời tuyên bố của Trung Quốc là họ có quyền căn cứ vào các ý tố lịch sử đối với hơn 3,5 triệu kilomet vuông ở Biển Đông, cuộc nghiên cứu của Bộ Ngoại giao Mỹ nói tuyên bố đó “thiếu nội hàm thực chất” và “mơ hồ, không đủ cơ sở”.
“Trung Quốc tuyên bố các quyền lịch sử của họ được bảo vệ bởi luật pháp quốc tế nhưng họ vẫn chưa đưa ra được cơ sở pháp lý nào để minh chứng cho lời tuyên bố đó”, nghiên cứu của Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm.
Phân tích về hơn 100 thực thể bị ngập khi triều dâng mà Trung Quốc đòi có chủ quyền ở Biển Đông, cuộc nghiên cứu chỉ ra rằng yêu sách này không phù hợp với luật quốc tế vì các thực thể như vậy không đủ điều kiện cho tuyên bố chủ quyền hoặc không có khả năng tạo ra một vùng lãnh hải.
Trên bình diện lớn hơn, cuộc nghiên cứu khẳng định 4 quần đảo mà Trung Quốc có yêu sách chủ quyền – gồm Đông Sa, Tây Sa (tức Hoàng Sa, theo cách gọi của Việt Nam), Trung Sa, và Nam Sa (tức Trường Sa) – đều không đáp ứng các tiêu chí địa lý theo Công ước về Luật Biển, nên không thể dùng làm căn cứ vẽ đường cơ sở và đòi hỏi về lãnh hải.
Cuộc nghiên cứu lưu ý rằng luật quốc tế không cho phép Trung Quốc đưa ra yêu sách về nội thủy, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa bằng cách coi mỗi quần đảo mà họ đòi chủ quyền ở Biển Đông như thể là cả một đảo lớn.
Sau mỗi phần phân tích về sự thiếu cơ sở pháp lý của phía Trung Quốc, nội dung cuộc nghiên cứu của Mỹ đều khẳng định rằng Washington lâu nay vẫn phản đối các yêu sách bất hợp lý của Bắc Kinh, mặc dù Mỹ không phải là một trong những bên đòi chủ quyền ở vùng biển.
Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra quan điểm hôm 12/1 rằng: “Bằng việc công bố bản nghiên cứu mới nhất này, Hoa Kỳ một lần nữa kêu gọi CHND Trung Hoa điều chỉnh các yêu sách hàng hải của họ cho phù hợp với luật quốc tế được thể hiện trong Công ước về Luật Biển, tuân thủ phán quyết mà tòa trọng tài quốc tế tuyên ngày 12/7/2016 trong vụ phân xử về Biển Đông, và Trung Quốc hãy ngừng các hành động phi pháp và cưỡng ép ở Biển Đông”.
Tại Việt Nam, một trong những bên chủ chốt có tranh chấp chủ quyền về Biển Đông, bài đăng của Đại sứ quán Mỹ về kết quả cuộc nghiên cứu nhận được hơn 2.200 phản ứng “yêu, thích”, hơn 130 lượt chia sẻ, và hàng trăm lời bình luận ủng hộ lập trường của Mỹ, trong khi chỉ trích Trung Quốc.
Bộ Ngoại giao Việt Nam chưa đưa ra quan điểm chính thức về bản báo cáo nghiên cứu của Mỹ.
Trong khi đó, hôm 13/1, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Wang Wenbin (Uông Văn Bân) lên tiếng bảo vệ “quyền lịch sử” của nước này đối với hầu hết Biển Đông, đồng thời, ông Wang chỉ trích nghiên cứu của phía Mỹ là “bóp méo luật quốc tế, gây hoang mang trong dư luận, gieo rắc mối bất hòa và làm rối ren tình hình trong khu vực”.
——————————————–
Nguồn: VOA
